Odzyskiwanie sprawności po złamaniu nadgarstka – jak przywrócić siłę chwytu i rotację przedramienia

Złamanie nadgarstka, zwłaszcza w postaci złamania Collesa lub Smitha, to jedno z najczęstszych urazów kończyny górnej. Towarzyszy mu ból, obrzęk, a przede wszystkim utrata funkcji, która utrudnia wykonywanie codziennych czynności – od trzymania kubka po operowanie kluczem. Rehabilitacja po takim urazie to proces wymagający precyzji, cierpliwości i wiedzy o biomechanice stawu promieniowo-nadgarstkowego. Odpowiednie ćwiczenia, kontrola zakresu ruchu oraz odbudowa siły chwytu i rotacji przedramienia są kluczowe dla pełnego powrotu do sprawności

Mechanizm urazu i różnice między złamaniem Collesa a Smitha

Zrozumienie charakteru złamania to pierwszy krok do skutecznej terapii. Złamanie Collesa i złamanie Smitha dotyczą tego samego obszaru – dalszej nasady kości promieniowej – jednak różnią się kierunkiem przemieszczenia odłamów kostnych, a co za tym idzie, także mechanizmem urazu i podejściem do rehabilitacji.

W przypadku złamania Collesa, do urazu dochodzi najczęściej podczas upadku na wyprostowaną rękę. Typowe jest przemieszczenie odłamu ku górze i ku tyłowi, co powoduje charakterystyczne zniekształcenie nadgarstka, zwane potocznie „bagnetowatym”. W praktyce pacjent ma ograniczoną zgiętość dłoniową i rotację przedramienia, co utrudnia codzienne czynności wymagające precyzyjnego chwytu.

Złamanie Smitha natomiast powstaje w wyniku upadku na zgiętą dłoń, a odłam kostny przemieszcza się w kierunku dłoniowym. To znacznie rzadziej spotykany typ złamania, ale bardziej problematyczny z punktu widzenia późniejszej funkcji ręki, ponieważ może prowadzić do większego usztywnienia struktur mięśniowo-ścięgnistych. W obu przypadkach kluczowe znaczenie ma nie tylko prawidłowe nastawienie kości, lecz także wczesne wdrożenie rehabilitacji ukierunkowanej na odzyskanie chwytu i rotacji przedramienia.

Etapy rehabilitacji po złamaniu nadgarstka

Proces powrotu do sprawności po złamaniu nadgarstka przebiega etapami, które są ściśle związane z fazami gojenia tkanek oraz stopniowym przywracaniem funkcji stawu. Prawidłowo zaplanowana rehabilitacja minimalizuje ryzyko powikłań, takich jak przykurcze czy ograniczenie ruchomości.

Podstawowe etapy rehabilitacji można przedstawić następująco:

• Faza unieruchomienia – trwa zwykle od 4 do 6 tygodni. Celem jest ochrona zrostu kostnego. W tym czasie stosuje się delikatne ćwiczenia izometryczne palców i barku, aby zapobiec zanikom mięśniowym.

• Faza mobilizacji – rozpoczyna się po zdjęciu gipsu lub ortezy. Terapeuta wprowadza stopniowe ćwiczenia czynne i bierne, skupiając się na odzyskaniu zakresu ruchu w zgięciu i prostowaniu nadgarstka.

• Faza wzmacniania – pacjent wykonuje ćwiczenia oporowe, często z użyciem gum terapeutycznych lub piłeczek do ściskania, aby odbudować siłę chwytu.

• Faza funkcjonalna – końcowy etap, w którym dąży się do przywrócenia pełnej rotacji przedramienia, koordynacji i płynności ruchu.

W każdej z tych faz niezbędna jest współpraca między fizjoterapeutą a pacjentem, ponieważ zbyt wczesne obciążanie stawu może prowadzić do ponownego urazu, natomiast zbyt długie unieruchomienie – do sztywności i bólu przewlekłego.

Ćwiczenia poprawiające siłę chwytu i stabilność stawu

Odbudowa siły chwytu po złamaniu nadgarstka to kluczowy etap, który decyduje o powrocie do samodzielności w codziennych czynnościach. Mięśnie dłoni i przedramienia po okresie unieruchomienia stają się osłabione, a ich równowaga siłowa zostaje zaburzona. Dlatego niezbędne są ćwiczenia, które stopniowo przywracają stabilność, precyzję i koordynację ruchów.

W praktyce fizjoterapeutycznej stosuje się różnorodne formy treningu funkcjonalnego, w tym:

• Ćwiczenia izometryczne – polegające na napinaniu mięśni bez wykonywania ruchu w stawie. Pozwalają na bezpieczne wzmacnianie mięśni jeszcze w trakcie końcowego etapu gojenia.

• Ściskanie piłeczki rehabilitacyjnej – doskonały sposób na odbudowę siły chwytu. Piłeczki o różnej twardości umożliwiają progresję obciążenia i precyzyjne dostosowanie trudności do stanu pacjenta.

• Zwijanie ręcznika lub gumy oporowej – angażuje zginacze i prostowniki nadgarstka, poprawiając jednocześnie stabilizację całego stawu.

• Ćwiczenia z modeliną lub plasteliną terapeutyczną – poprawiają kontrolę motoryczną i zręczność, szczególnie przy precyzyjnych ruchach palców.

• Podnoszenie lekkich przedmiotów – np. kubków, hantli czy butelek z wodą. To etap końcowy, który przygotowuje pacjenta do pełnego obciążenia ręki w życiu codziennym.

Istotne jest, aby ćwiczenia były wykonywane powoli, z kontrolą i bez bólu. Nadgarstek wymaga czasu na adaptację do rosnącego obciążenia, dlatego zbyt szybki powrót do intensywnej aktywności może skutkować nawrotem bólu lub mikrourazami. Regularność i progresywność to dwa filary skutecznej rehabilitacji w zakresie chwytu i stabilności stawu nadgarstkowego.

Rola rotacji przedramienia w pełnym powrocie do sprawności

Rotacja przedramienia, czyli ruchy pronacji i supinacji, odgrywają kluczową rolę w funkcjonalności całej kończyny górnej. Bez swobodnej rotacji nie jest możliwe prawidłowe wykonywanie czynności takich jak odkręcanie słoików, pisanie czy obsługa telefonu. Po złamaniu nadgarstka typu Collesa lub Smitha często dochodzi do ograniczenia tych ruchów, co wynika z osłabienia mięśni obracających przedramię – głównie mięśnia nawrotnego obłego i odwracacza długiego.

W procesie rehabilitacji niezwykle istotne jest przywrócenie płynności tych ruchów poprzez ćwiczenia rotacyjne, które angażują zarówno struktury mięśniowe, jak i powięziowe. Terapeuta może zastosować różne techniki:

• mobilizacje stawu promieniowo-łokciowego,

• ćwiczenia czynne z wykorzystaniem kijka lub ręcznika (symulacja ruchu odkręcania),

• rotacje z oporem przy użyciu gumy terapeutycznej,

• ćwiczenia propriocepcyjne, które poprawiają kontrolę ruchu i czucie głębokie.

Rotacja przedramienia ma również wpływ na równowagę napięć w całym łańcuchu mięśniowym kończyny górnej – od dłoni aż po obręcz barkową. Dlatego fizjoterapeuta często włącza elementy terapii globalnej, obejmującej pracę nad postawą, koordynacją i symetrią ruchu. Ostatecznym celem jest odzyskanie naturalnej dynamiki i pełnego zakresu rotacji, co stanowi warunek powrotu do funkcji sprzed urazu.

Więcej informacji: FMC Centrum Medyczne
[ Treść sponsorowana ]